تا به امروز واکسن‌های مختلف برای پیشگیری از بیماری‌هایی مانند فلج اطفال، آنفولانزا، سرخجه، مالاریا، هپاتیت ب و HPV ساخته شده است؛ اما واکسیناسیون فقط برای پیشگیری نیست! بلکه می‌توان برای درمان نیز از آن استفاده کرد.
در سال 2010 سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) واکسنی با نام Provenge را به عنوان اولین واکسن درمانی و روشی نوین برای درمان سرطان پروستات تایید کرد. مبنای کار Provenge همانند سایر واکسن‌ها، تحریک و تقویت دستگاه ایمنی برای مبارزه با عامل بیماری‌زا است.
در واکسیناسیون با Provenge، گلبول‌های سفید از نمونه خون خود فرد بیمار جدا می‌شود و سلول‌های T آن برای حمله‌ی فعال‌تر به سلول سرطانی آموزش داده می‌شوند. سپس این سلول‌ها دوباره به بدن خود فرد وارد می‌شوند تا مأموریتی که برای آن آموزش دیده‌اند را اجرا کنند.
در فرایند آموزش، سلول‌های T در معرض پروتئین خاصی به نام PAP قرار می‌گیرند که بر سطح سلول‌های سرطانی پروستات ظاهر می‌شود. این مواجهه باعث می‌شود که سلول‌های T نسبت به این پروتئین حساس شوند و پس از بازگشت به بدن، در صورت مواجهه با سلول حاوی این پروتئین به سرعت آن را شناسایی کنند و از بین ببرند.
علاوه بر سرطان، برای درمان بیماری‌هایی نظیر آلزایمر و دیابت نیز پروتئین‌های سطحی منحصربه‌فردی شناسایی شده است که می‌توان برای ساخت واکسن درمانی از آن‌ها استفاده کرد.
گرچه بیشتر واکسن‌های درمانی در مراحل اولیه‌ی کار بالینی هستند؛ اما اثربخشی بالا و پاسخ طولانی‌مدت حاصل از آن‌ها، نوید پیشرفت و توسعه‌ی تجاری این شیوه‌ی درمانی را می‌دهد.
