در کتاب «زندگی روی سیاره ما»، دیوید آتنبرو روایتی مبتنی بر شواهد ارائه می‌دهد که تغییرات جهان طبیعی در صد سال گذشته را به تصویر می‌کشد. او با بهره‌گیری از سال‌ها تحقیق در تاریخ طبیعی و مستندات حیات وحش، همراه با مشاهدات دقیق خود، ما را نسبت به خطراتی که حیات گیاهی و جانوری زمین را تهدید می‌کند، آگاه می‌سازد.
این کتاب که با همکاری جانی هاگز نوشته شده است، موفق به کسب جایزه Goodreads برای بهترین کتاب علم و فناوری سال ۲۰۲۰ شده است.
کتاب‌هایی از این دست، با رویکرد علمی و نقش مؤثر در آگاهی‌بخشی درباره چالش‌های زیست‌محیطی، از جمله آثاری هستند که در جشنواره اندیشمندان و دانشمندان جوان مورد توجه قرار می‌گیرند و به عنوان منابعی الهام‌بخش در مسیر افزایش مسئولیت‌پذیری نسل جدید نسبت به آینده سیاره زمین معرفی می‌شوند.
چالش‌های بزرگ انسان بر طبیعت: نقش کوتاه اما مخرب ما
علیرغم مدت زمان نسبتاً کوتاهی که انسان بر روی زمین زندگی کرده است — که در مقایسه با تاریخ ۴ میلیارد ساله این سیاره بسیار ناچیز است — به نظر می‌رسد رفتارهای مخرب انسان در همین بازه زمانی محدود، آسیب‌های جبران‌ناپذیری به زمین وارد کرده‌اند. علاوه بر این، گسترش صنعتی شدن در قرون اخیر باعث افزایش چشمگیر سرعت و شدت تخریب‌های انسانی شده است و اگر اقدامی فوری برای متوقف ساختن آن انجام ندهیم، سیاره زمین به زودی در خطر نابودی قرار خواهد گرفت!
دیوید آتنبرو، مستندساز و محقق برجسته بریتانیایی که بیشتر عمر خود را در دل طبیعت سپری کرده و تجربه‌ای گسترده در ارتباط مستقیم با جهان طبیعی دارد، در کتاب خود «زندگی روی سیاره ما» حقایق نگران‌کننده‌ای را درباره بلایای قریب‌الوقوعی که ممکن است زندگی روی زمین را ناممکن کند، هشدار می‌دهد.
گزارش علمی از تغییرات زیست‌محیطی قرن گذشته
اتنبورو همراه با جانی هیوز، گزارشی علمی و جامع ارائه می‌دهد که چشم‌اندازی گسترده از تغییرات رخ‌داده در صد سال اخیر روی زمین را در بر می‌گیرد. این گزارش نشان می‌دهد که پیشروی بشر در قلمرو طبیعت، باعث انقراض گونه‌های متعدد جانوری و گیاهی شده و منابع زیرزمینی را به مرحله‌ای بحرانی رسانده است.
این کتاب همچنین زندگی شخصی و حرفه‌ای دیوید آتنبرو را به تصویر می‌کشد؛ ۹۴ سال تجربه و تلاش برای کشف اسرار دنیای طبیعی که به اعتبار و دانش بی‌نظیر او در این حوزه افزوده است.
آینده‌ای اسیدی: تهدید بزرگ برای اقیانوس‌ها و حیات دریایی
در سه دهه آینده، آتش‌سوزی‌های گسترده و ذوب یخچال‌های طبیعی باعث افزایش غلظت کربن‌دی‌اکسید در جو خواهند شد. اقیانوس‌ها بخش زیادی از این کربن را جذب می‌کنند و این فرایند منجر به تشکیل اسید کربنیک در آب می‌شود. این اسید ابتدا در لایه‌های سطحی شکل می‌گیرد، اما به‌مرور با جریان‌های اقیانوسی در سراسر ستون آب پخش می‌شود. پیش‌بینی می‌شود تا دهه‌ی ۲۰۵۰، اقیانوس‌ها به‌قدری اسیدی شوند که با کاهش فاجعه‌باری در تنوع زیستی مواجه شوند.
مرگ آرام صخره‌های مرجانی
صخره‌های مرجانی که یکی از متنوع‌ترین و حیاتی‌ترین اکوسیستم‌های دریایی به شمار می‌روند، از نخستین قربانیان اسیدی شدن اقیانوس‌ها هستند. افزایش اسیدیته مانع بازسازی ساختارهای کربنات کلسیم آن‌ها می‌شود. همچنین، در مناطق گرم‌تر با طوفان‌های شدیدتر، احتمال فروپاشی کامل این سازه‌های زیستی بسیار بالاست.طبق پیش‌بینی‌ها، در سال‌های آینده حدود ۹۰ درصد از صخره‌های مرجانی جهان نابود خواهند شد.
زنجیره غذایی دریایی در خطر
این پدیده تنها به صخره‌های مرجانی محدود نمی‌شود. بسیاری از گونه‌های پلانکتون – که پایه‌ی زنجیره‌ی غذایی دریایی را تشکیل می‌دهند – دارای پوسته‌هایی از جنس کربنات کلسیم هستند. اسیدی شدن آب توانایی این موجودات را برای رشد و بقا مختل می‌کند. در نتیجه، این اختلال به تمام سطوح زنجیره‌ی غذایی منتقل می‌شود و جمعیت ماهی‌ها و دیگر موجودات دریایی را به‌شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد.
کتاب‌هایی مانند «زندگی روی سیاره ما» با تکیه بر شواهد علمی، به افزایش آگاهی درباره بحران‌های زیست‌محیطی کمک می‌کنند. به همین دلیل، جشنواره اندیشمندان و دانشمندان جوان توجه ویژه‌ای به معرفی این‌گونه آثار دارد تا مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی و تفکر علمی در نسل‌های آینده تقویت شود.
آشنایی با دیوید آتنبرو: صدای طبیعت در دنیای مدرن
دیوید آتنبرو، متولد ۱۹۲۶، نویسنده، زیست‌شناس، مجری و تاریخ‌دان مشهور انگلیسی است که شهرت خود را عمدتاً مدیون ساخت مجموعه مستند «Life» می‌باشد. او علاوه بر این، سابقه فعالیت به عنوان مدیر ارشد و مدیر برنامه‌ریزی شبکه بی‌بی‌سی را نیز در کارنامه خود دارد. همچنین موضوعات اصلی فعالیت‌های علمی آتنبرو شامل تاریخ طبیعی، اکوسیستم‌ها و طیف گسترده‌ای از جانوران و گیاهان سیاره ما است. آتنبرو که به عنوان برجسته‌ترین فیلم‌ساز عرصه تاریخ طبیعت شناخته می‌شود، حدود پنجاه سال را به تلاش حرفه‌ای در این زمینه اختصاص داده است. او همچنین سرپرست موزه بریتانیا و باغ‌های گیاه‌شناسی سلطنتی است، عضو افتخاری کالج کلر به شمار می‌رود و در سال ۱۹۸۵ نشان شوالیه انجمن سلطنتی را دریافت کرده است.
افتخارات و جوایز «زندگی روی سیاره‌ی ما»
- دریافت جایزه‌ی Goodreads برای بهترین کتاب علم و فناوری سال (2020)
- قرارگیری در فهرست بهترین کتاب‌های سال از سوی فایننشال تایمز (2020)
- قرارگیری در فهرست نهایی برترین کتاب‌های غیرداستانی بریتانیا (2021)
نتیجه‌گیری: آینده‌ای در خطر، اما هنوز قابل نجات
امروزه، تأثیرات شدید تغییرات اقلیمی به همراه انقراض بی‌سابقه گونه‌های جانوری و گیاهی ناشی از فعالیت‌های انسانی، به مرحله‌ای بحرانی رسیده و زمین را در وضعیت «خطر» قرار داده است. دیوید آتنبرو در کتاب خود «زندگی روی سیاره ما» تجربیات گسترده‌اش از جهان طبیعی را بازتاب می‌دهد تا ما را نسبت به خطرات بالقوه‌ای که ممکن است در سال‌های آینده با آن مواجه شویم، آگاه سازد.
جشنواره اندیشمندان و دانشمندان جوان نیز با هدف افزایش آگاهی و مسئولیت‌پذیری زیست‌محیطی، معرفی چنین آثاری را در اولویت خود قرار داده است تا نسل‌های آینده بهتر با چالش‌های محیطی آشنا شوند و برای حفظ سیاره‌مان تلاش کنند.
مطالعه این کتاب را به همه کسانی که نگران پیامدهای مخرب فعالیت‌های انسانی بر حیات‌وحش و محیط‌زیست هستند و به دنبال منبعی معتبر و کاملاً تحقیق شده درباره آینده جهان طبیعی می‌گردند، توصیه می‌کنیم.
