این تأسیسات زمانی قرار بود یک شهر باشکوه زیر یخ باشد.
جاه‌طلبی‌های دوران جنگ سرد
در طول دوران جنگ سرد، جهان شاهد پروژه‌های بلندپروازانه، مخفی و گاه غیرمعمولی از سوی ابرقدرت‌ها بود که هدف اصلی آن‌ها، افزایش نفوذ نظامی و اطلاعاتی در نقاط راهبردی جهان بود. یکی از نمونه‌های بارز این اقدامات «کمپ قرن» (Camp Century) است؛ یک پناهگاه اتمی عظیم و مرموز زیر یخ‌های قطب شمال که توسط ارتش ایالات‌متحده آمریکا ساخته شد. این پایگاه در زیر ورقه یخی ضخیم در نزدیکی سطح گرینلند قرار دارد و ساخت آن در سال ۱۹۵۹ آغاز شد. اگرچه در ابتدا به عنوان یک پایگاه تحقیقاتی علمی معرفی شده بود، اما هدف اصلی آن به وضوح با نیازها و نگرانی‌های ژئوپلیتیکی دوران جنگ سرد هم‌راستا بود.
این پروژه و نمونه‌های مشابه در جشنواره اندیشمندان و دانشمندان جوان مورد بررسی و تحلیل قرار می‌گیرند تا افق‌های تازه‌ای در درک فناوری و سیاست‌های دوران جنگ سرد برای پژوهشگران جوان گشوده شود.
پروژه یخ‌کرم و اهداف نظامی کمپ قرن
کمپ قرن در اصل بخشی از پروژه‌ای مخفی به نام «پروژه یخ‌کرم» (Project Iceworm) بود که در نظر داشت شبکه‌ای گسترده از تونل‌ها و پناهگاه‌های زیرزمینی به وسعت ۵۲ هزار مایل مربع را در دل یخ‌های گرینلند ایجاد کند. هدف از این شبکه، اسکان نیروهای نظامی و ذخیره‌سازی تسلیحات هسته‌ای در فاصله‌ای نسبتاً نزدیک به مرزهای اتحاد جماهیر شوروی بود تا در صورت نیاز، امکان حمله سریع هسته‌ای فراهم شود.
وضعیت سیاسی و توقف پروژه
این اهداف هرگز به طور رسمی به دولت دانمارک، که گرینلند تحت حاکمیت آن است، اعلام نشد. در واقع، دانمارک هرگز به طور کامل این پروژه را تأیید نکرد و حضور ارتش آمریکا در این منطقه همواره با نوعی ابهام و تردید همراه بود.
در طول فعالیت کمپ قرن، دانشمندان آمریکایی نخستین نمونه‌های هسته یخی را استخراج کردند که در مطالعات اقلیمی بعدی ارزشمند واقع شد. اما در سال ۱۹۶۷، ارتش ایالات‌متحده تصمیم گرفت این پروژه را متوقف کند، چرا که شرایط محیطی غیرقابل پیش‌بینی، از جمله تاب‌برداشتن دیوارها و راهروها به دلیل حرکت ورقه یخی، باعث شد ادامه پروژه غیرعملی به نظر برسد.
وضعیت فعلی و نگرانی‌های زیست‌محیطی
پس از توقف پروژه، کمپ قرن به حال خود رها شد و با گذشت نزدیک به شصت سال، اکنون زیر حدود ۷۰ فوت برف و یخ مدفون شده است. برآورد می‌شود که حدود ۴۷۰۰۰ گالن زباله هسته‌ای ناشی از فعالیت‌های راکتورهای آن، همچنان در اعماق یخ‌ها مدفون مانده‌اند. اگر گرمایش زمین با همین روند ادامه یابد، این زباله‌ها ممکن است در آینده نه‌چندان دور به سطح برسند و پیامدهای زیست‌محیطی وخیمی به دنبال داشته باشند.
این موضوعات پیچیده و حساس، محور بحث‌ها و مطالعاتی است که در جشنواره اندیشمندان و دانشمندان جوان مطرح می‌شود تا نسل جدید بتواند راهکارهای نوینی برای حفاظت از محیط‌زیست ارائه دهد.
کشف مجدد کمپ قرن توسط ناسا
در ۲۵ نوامبر ۲۰۲۴، ناسا در بخشی از پروژه‌های تحقیقاتی خود در حین انجام پرواز در حدود 150 مایلی شرق پایگاه فضایی پیتوفیک در شمال گرینلند، تصاویری را ثبت کردند که به طور غیرمستقیم به کشف دوباره کمپ قرن انجامید. این عکس که توسط رصدخانه زمین ناسا به‌عنوان «تصویر روز» معرفی شد، نمایی از مناظر قطبی گرینلند را نشان می‌داد. در ماه آوریل همان سال، گروهی از محققان ناسا در حال پرواز آزمایشی با هواپیمای گلف استریم 3 (Gulfstream III) بودند تا قابلیت‌های رادار دیافراگم مصنوعی یک پهپاد (UAVSAR) را بررسی کنند. هدف اصلی این پرواز، نقشه‌برداری از ساختارهای داخلی یخ و بررسی سنگ‌بستر یخچال‌های قطبی بود.
چاد گرین، دانشمند متخصص در حوزه کرایوسفر (مطالعه یخ‌های زمینی) در بیانیه‌ای اعلام کرد: «هدف ما کالیبره کردن و اعتبارسنجی سیستم راداری پهپاد بود. این آزمایش برای ارزیابی محدودیت‌ها و توانایی‌های نقشه‌برداری راداری در زیر یخ صورت گرفت.»
الکس گاردنر، یکی دیگر از اعضای تیم علمی کرایوسفر، توضیح داد: «پس از مشاهده ناهنجاری‌های راداری و تحلیل بیشتر داده‌ها، متوجه شدیم که به طور ناخواسته از محل کمپ قرن و ساختارهای باقیمانده آن نقشه‌برداری کرده‌ایم.» این تصاویر، نمایی دقیق‌تر از تأسیسات مدفون زیر یخ ارائه دادند که پیش از این هرگز به این وضوح مشاهده نشده بود.
اهمیت داده‌های راداری و چالش‌های تحقیقاتی
گرین خاطرنشان کرد: «داده‌های اخیر ساختارهای فردی را در شهر مخفی به گونه‌ای نشان می‌دهد که تاکنون مشاهده نشده بود.» با این حال، ناسا تصریح می‌کند که هرچند داده‌های راداری می‌توانند برای مخاطبان عادی گمراه‌کننده باشند، اما این داده‌ها، برای دانشمندان منبعی ارزشمند برای درک بهتر وضعیت فعلی این پایگاه و نیز پویایی یخ‌های قطبی هستند. گرین در ادامه اشاره کرد که مطالعه دقیق ضخامت و رفتار ورقه‌های یخی، برای پیش‌بینی تأثیرات گرمایش زمین و افزایش سطح دریا حیاتی است.
از طرفی، به گفته گاردنر، یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در این زمینه، نبود داده‌های کافی از ضخامت یخ در نواحی خاصی از گرینلند است. این موضوع، توانایی دانشمندان را در پیش‌بینی دقیق واکنش یخ‌ها به گرم شدن سریع جو و اقیانوس‌ها محدود کرده و باعث افزایش عدم قطعیت در برآورد میزان افزایش سطح دریا در آینده می‌شود.
آینده کمپ قرن و پیامدهای زیست‌محیطی
به نظر می‌رسد که اکنون وضعیت «کمپ قرن» با گذشت زمان چندان مطلوب نیست.
به گزارش اخیر وب‌سایت Gizmodo ، ذوب مداوم ورقه‌های یخی ناشی از تغییرات اقلیمی، ممکن است زباله‌های هسته‌ای مدفون در کمپ قرن را به سطح زمین نزدیک کند. این موضوع نه تنها نگرانی‌های زیست‌محیطی جدی ایجاد می‌کند، بلکه توجه نهادهای علمی، سیاسی و زیست‌محیطی را نیز دوباره به این پروژه فراموش‌شده جلب کرده است.
در نهایت، کمپ قرن نه تنها نماد جاه‌طلبی‌های نظامی دوران جنگ سرد است، بلکه اکنون به نماد چالش‌های زیست‌محیطی عصر مدرن نیز تبدیل شده است. پناهگاهی که زمانی برای مقابله با تهدیدات ژئوپلیتیکی طراحی شده بود، امروز خود به تهدیدی بالقوه برای محیط‌زیست تبدیل شده است. آینده این پناهگاه یخ‌زده، به شدت به تصمیماتی وابسته است که اکنون درباره تغییرات اقلیمی، مدیریت زباله‌های هسته‌ای و مسئولیت‌پذیری بین‌المللی اتخاذ می‌شوند.
موضوعاتی که در جشنواره اندیشمندان و دانشمندان جوان نیز به طور گسترده مورد بحث قرار می‌گیرد.
منبع: Pop Science
