پیری یک ویژگی مشترک میان تمام موجودات زنده است. انسان‌ها امروزه بیشتر از گذشته عمر می‌کنند و این افزایش طول عمر بیشتر به دلیل پیشرفت‌های اجتماعی و پزشکی مثل کشف واکسن‌ها، آنتی‌بیوتیک‌ها، بهبود سیستم‌های بهداشت عمومی، شرایط بهداشتی بهتر و آگاهی بیشتر مردم درباره سلامت و طول عمر است.
اما در واقعیت، اغلب افراد نمی‌توانند به طور کامل از تأثیر عوامل محیطی رهایی یابند (شکل 1). این عوامل شامل آلودگی، استرس، دسترسی نابرابر به مراقبت‌های بهداشتی و حتی سبک زندگی ناسالم هستند که روند پیری و بیماری‌ها را تسریع می‌کنند.
در جشنواره اندیشمندان و دانشمندان جوان، مباحث متعددی درباره پیشرفت‌های علمی در زمینه سلامت مطرح می‌شود؛ موضوعاتی که نقش مهمی در درک بهتر محدودیت‌های بیولوژیکی انسان و راهکارهای مقابله با بیماری‌ها دارند.
امید به زندگی در دوران پساکرونا
پنج سال پس از شروع پاندمی COVID-19، امید به زندگی در بسیاری از جوامع کاهش یافته است. براساس داده‌های مرکز ملی آمار بهداشتی آمریکا در سال ۲۰۲۳، امید به زندگی در میان بومیان آمریکا و بومیان آلاسکا به ۶۵.۲ سال کاهش یافته و در میان سیاه‌پوستان و اسپانیایی‌تبارها نیز به ترتیب به ۷۰.۸ و ۷۷.۷ سال رسیده است. همچنین برای آسیایی‌ها و سفیدپوستان آمریکایی، این عدد به ترتیب به ۸۳.۵ و ۷۶.۴ سال کاهش یافته است.
این آمار نشان می‌دهد که پاندمی COVID-19 تأثیر بسیار منفی و گسترده‌ای روی طول عمر افراد در گروه‌های مختلف نژادی و اجتماعی داشته است.
کیفیت زندگی؛ هدفی فراتر از طول عمر
بریانا مزوک، مدیر مرکز اپیدمیولوژی اجتماعی و سلامت جمعیت دانشگاه میشیگان، می‌گوید: «مهم‌تر از طول عمر، کیفیت زندگی است. باید بدانیم که علاوه بر اینکه چقدر می‌توانیم زندگی کنیم، چطور می‌توانیم زندگی کنیم که از نظر روانی، جسمی و اجتماعی سالم و رضایت‌بخش باشد.»
در واقع، زندگی طولانی بدون کیفیت مطلوب، نه تنها مفید نیست بلکه می‌تواند بار مشکلات جسمی و روانی را بیشتر کند.
حداکثر طول عمر بیولوژیکی
طبق تحقیقات، حداکثر طول عمر طبیعی انسان‌ها حدود ۱۲۲ سال است. بلندترین عمر ثبت‌شده مربوط به فردی است که در سال ۱۹۹۷ فوت کرده است و هیچ‌کس تاکنون موفق به عبور از این مرز نشده است. اما این حداکثر طول عمر، سقف بیولوژیکی است که شاید اکثر ما هرگز به آن نرسیم.
عوامل مختلفی مانند بیماری‌ها، شرایط محیطی، سبک زندگی و حتی عوامل ژنتیکی باعث می‌شوند که بیشتر افراد نتوانند به این مرز برسند.
تفاوت میان امید به زندگی و سرعت پیری
ویلیام مایر، مدیر طرح مقدماتی رشد و پیری در مدرسه بهداشت هاروارد، اینگونه توضیح می‌دهد: «بین امید به زندگی و سرعت پیری تفاوت وجود دارد. با بالا رفتن سن، احتمال ابتلا به بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، انواع سرطان‌ها و دیابت افزایش می‌یابد.»
او همچنین تاکید می‌کند که امید به زندگی تحت تأثیر عوامل اجتماعی-اقتصادی مانند درآمد، تحصیلات، دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و حتی نابرابری‌های نژادی قرار دارد. به این ترتیب، افرادی که در شرایط بهتر اجتماعی و اقتصادی زندگی می‌کنند، معمولاً طول عمر بیشتری دارند.
روند طبیعی پیری و نقش عوامل محیطی
به گفته مزوک: «بدن انسان به مرور زمان و به دلایل ژنتیکی، آسیب‌های سلولی و تأثیرات محیطی دچار فرسودگی می‌شود. حتی اگر فردی در محیطی کاملاً ایزوله زندگی کند، بالاخره فرآیند پیری طبیعی بدن او را از پای در می‌آورد..»
عوامل محیطی مثل تابش خورشید، آلودگی هوا، تغذیه نامناسب و استرس می‌توانند این روند را تسریع کنند. برخی افراد به دنبال روش‌هایی برای کند کردن پیری هستند؛ از جمله استفاده از روش‌های افزایش طول عمر مانند تزریق مواد ضد پیری، رژیم‌های غذایی خاص و مصرف مکمل‌های متعدد.
یکی از مثال‌های بارز، برایان جانسون است که با صرف میلیاردها دلار، در جستجوی راه‌هایی برای حفظ جوانی و افزایش طول عمر است. مستند «Don’t Die» به طور کامل سفر او را به تصویر می‌کشد و نشان می‌دهد که هرچقدر تلاش کنیم، نمی‌توان کاملاً بر زمان و پیری کنترل داشت.
جشنواره اندیشمندان و دانشمندان جوان نشان می‌دهد که آگاهی از این عوامل و آموزش سبک زندگی سالم، بخشی از نوآوری در زندگی روزمره است.
تاثیر شرایط اجتماعی و محیط زندگی
مکان زندگی و شرایط اجتماعی یک فرد نقش بسیار مهمی در سلامت و طول عمر او دارد. در آمریکا، دو نفر ممکن است فقط چند کیلومتر با هم فاصله داشته باشند اما به دلیل تفاوت در عواملی مثل استرس، دسترسی به مراقبت‌های بهداشتی و تغذیه، وضعیت سلامت کاملاً متفاوتی داشته باشند.
در مقابل، در کشوری مانند ایتالیا، افراد به خاطر سبک زندگی سالم‌تر، غذاهای خانگی و فرهنگ تعادل کار و زندگی، طول عمر بیشتری دارند. این موضوع نشان می‌دهد که کیفیت زندگی و محیط زیست به اندازه ژنتیک و پزشکی در طول عمر موثر هستند.
دستاوردهای صد سال گذشته و چالش‌های آینده
مایر اشاره می‌کند که در ۱۰۰ سال گذشته، به ویژه در کشورهای توسعه‌یافته، توانسته‌ایم امید به زندگی را به طور قابل توجهی افزایش دهیم. اما این افزایش بیشتر به دلیل پیشرفت‌های پزشکی و بهداشت عمومی است، نه به دلیل تغییرات در روند طبیعی پیری بدن.
با افزایش طول عمر، بیماری‌های مرتبط با سن مانند آلزایمر و دیگر بیماری‌های مزمن بیشتر مشاهده می‌شوند. در واقع، پیری هنوز به طور کامل مهار نشده است و مشکلات آن به دوره‌های بعدی زندگی منتقل شده است.
بهترین روش‌ها برای مقابله با پیری
با وجود تمام تلاش‌ها برای افزایش طول عمر، بهترین راهکارها برای حفظ سلامت و کاهش روند پیری، همان توصیه‌های قدیمی و اثبات‌شده‌اند:
- ورزش منظم
- اجتناب از سیگار کشیدن
- پرهیز از مصرف الکل
- دوری از غذاهای فرآوری‌شده
- پیروی از رژیم غذایی متعادل و سرشار از غذاهای طبیعی و سالم
علم و زندگی طولانی: درس‌هایی برای نسل بعد
مطالعه طول عمر، فراتر از علم پزشکی، پیام مهمی برای نسل جوان دارد. جشنواره اندیشمندان و دانشمندان جوان با تأکید بر نوآوری، آموزش و سلامت، فرصتی است تا دانش و سبک زندگی سالم به نسل بعد منتقل شود. آگاهی از محدودیت‌های طبیعی بدن و یادگیری روش‌های حفظ سلامت، بخشی از این مسیر است.
منبع: Pop Science
