اعتبار سنجی ایده – IDEA VALIDATION
عموم مردم کمبود بودجه مادی را دلیل اصلی شکست یک کسب و کار تلقی میکنند و این درحالیست که عدم آزمایش ایده و پیشبینی شرایط پیشرو، یکی از دلایل اصلی شکست بیشتر کسب و کارهاست. قبل از راه اندازی نام تجاری، برچسب محصول، خدمات وبسایت یا ارائه محصول، اولویت با فرایند اعتبار سنجی ایده است. این فرایند مانند فرایند تحقیق و توسعه شرکتهای بزرگ و برای آزمایش محصولات قبل از انتشار آن و توزیع در بازار، مورد استفاده قرار میگیرد.
اعتبارسنجی ایده میتواند از اطلاعات جمعآوری شده از طریق مصاحبات تا صفحات پرسشنامه در وب متفاوت باشد. اما در هریک از این روشها هدف اصلی این است که قبل از ساخت و عرضه محصول نهایی، نمونه را در معرض مخاطبان خود قرار دهید.
بهترین راه برای انجام فرآیند اعتبارسنجی ایده، مصاحبه حضوری یا تماسی ویدیویی است.
چرا اعتبارسنجی؟
به طور خلاصه، اعتبارسنجی ایده باعث صرفه جویی در وقت، هزینه و همچنین ایجاد خلاقیت در محصول نهایی میشود. از آنجا که در اعتبارسنجی، ایده خود را آزمایش میکنید به نوعی مثل این است که آن را در معرض بازار قرار دهید.
اعتبار سنجی ایده میتواند باعث شود در صورت احساس رضایت نسبت به ایده خود، مشتریان اصلی کسب و کارتان را بشناسید و از همین طریق است که میتوانید در بسیاری از هزینههای موجود صرفه جویی کنید.
این فرآیند به شما میگوید که برای ایجاد کسب و کار خود تا چه اندازه باید هزینه کنید. بهعنوان مثال ممکن است شما صدها میلیون تومان بابت تولید یک نسخه گرانقیمت از محصولی که مشتریان حتی نمی خواهند محصولی مشابه آن را امتحان کنند پرداخت کنید.
5 قدم برای اعتبارسنجی ایده
مرحله 1: طوفان فکری
برای ارائه محصول به مشتریان بالقوه خود باید ایدههای اولیه ناب داشته باشید. احتمالاً شما هزاران ایده در مورد برنامه پیشرو دارید اما هر بار باید فقط 4-5 نسخه از محصول خود ارائه دهید. مثلاً 4-5 نسخه از تگلاین جدید محصول خود را با ویژگیهای مختلف تجاری ارائه دهید. ارائه بیش از پنج مورد نسخه احتمالی بسیار گیج کننده خواهدبود. به علاوه شما نمیتوانید بیش از حد از زمان مشتریان خود استفاده کنید. در این مرحله، هدف ارائه بهترین نسخهها از ایده است.
مرحله 2: از خانواده و دوستان خود نپرسید
بله، مرحله 2 شما را ملزم به انجام کاری نمیکند اما چرا این مرحله را اینجا گنجانیدم؟ زیرا تبعات آن خیلی سنگین است. همه ما در تلاش هستیم تا در مورد آنچه انجام میدهیم احساس خوبی داشته باشیم. گاهی اوقات میخواهیم ایدههای خود را از عزیزان خود بپرسیم و از بازخورد مثبت آنها احساس خوبی بگیریم. منظور این نیست که خانواده و دوستان شما دروغگو هستند اما در بیشتر موارد دوستان و آشنایان مشتریان بالقوه شما نیستند و ممکن است نظرات خود را مغرضانه بیان کنند. آنها همچنین ممکن است احساس کنند مجبورند بازخورد خود را بسته به خوشحالی شما ارائه دهند یا نکتهای را به میان آورند که واقعاً به آن اعتقاد ندارند، بنابراین احساس میکنید بی طرف هستند و در نهایت نیز خواهید دید که پرسش از خانواده و دوستان در مورد کسب و کار چقدر مشکل است.
مرحله سوم: مخاطبان مصاحبه خود را انتخاب كنید
در این مرحله لیستی از 15 مشتری بالقوهتان را که میتوانید به مدت 10 دقیقه به صورت حضوری یا آنلاین با آنها مصاحبه کنید تهیه کنید. سعی کنید تا جایی که ممکن است تمام لیستتان را از میان مشتریان ثابت خود انتخاب نکنید.
در محله خود مشاغلی را شناسایی کنید که میتوانید به آنجا بروید و از مشتریان هدف خود پرس و جو کنید هرچند که مشتریان بالقوه شما ممکن است در جای دیگر پیدا شوند. شاید آنها قبلاً در لیست پرسشنامه اینترنتی شما نیز بوده باشند. پس از مطرح کردن پرسشنامه، شما به چند پاسخ «بله»، چند مورد «متاسفم» و برخی افراد که «هیچ پاسخی» ندارند برخورد خواهید کرد، پس از قبل این آمادگی را داشته باشید و خودتان را برای دریافت حداقل پاسخ آماده کنید. درک هر نوع احساس از قبیل احساس شک و تردید، هیجان یا شنیدن کلماتی همچون «وای» از طریق مکالمه غیر حضوری دشوار است اما در نظر گرفتن این قبیل واکنشها در گفتمان حضوری امری ضروری است.
مرحله 4: مصاحبهای حضوری ترتیب دهید
- اولینکاری که لازم است هنگام مصاحبه غیررسمی خود انجام دهید تشکر از مشتریان و مخاطبان هدف برای در اختیار قرار دادن وقتشان است، پس حتماً به آنها بگویید که چگونه زمانی که در اختیارتان قرار دادهاند، شما را در رسیدن به محصولی با کیفیت ایدهآلتر کمک میکند و در نهایت شما میتوانید چیزی را ارائه دهید که مشتریانتان واقعاً به آن نیاز دارند.
- دوم اینکه، در طول مصاحبه به مشتریان خود بهطور واضح توضیح دهید که محصول شما از چه خلاقیت و تفاوتی نسبت به سایر محصولات مشابه خود در بازار برخوردار است. آنها را خوشحال کنید و به آنها یادآوری کنید که بازخوردشان تا چه اندازه برای شما و محصول نهایی ارزش دارد و بر کسب و کار شما تأثیر میگذارد. این را فراموش نکنید که «مردم همیشه دوست دارند بدانند که نظرشان مهم است.»
- سوم، سؤالات خود را شفاف بپرسید و به مشتریان خود بگویید دقیقاً به شنیدن چه نوع پاسخی از آنها نیاز دارید. هر یک از موارد را از زاویه دید مشتریان توضیح دهید و از اصطلاحات و مفهومات سختی که به سادگی متوجه آن نخواهند شد پرهیز کنید تا تحمل جلسه مصاحبه برای آنها سخت نشود، «مصاحبهشونده دوست دارد زودتر از مصاحبه سخت فرار کند.»
- چهارم، به مشتریان خود بگویید که قصد دارید چند نسخه متفاوت از ایده خود را ارائه دهید و همه نمونه نسخههای محصول تولیدی خود را به آنها نشان دهید و نظرشان در مورد هریک از محصولات و مزایا و معایب آنها را جداگانه یادداشت کنید.
سرانجام پس از اینکه نظرات خود را در مورد هر ایده دریافت کردید، مجدد از مشتریان خود تشکر کنید و از آنها بخواهید که اگر در هنگام کار روی پروژه خود مجدداً با آنها تماس گرفتید همچنان شما را همراهی کنند.
مرحله 5: بررسی کنید و تصمیم بگیرید
آخرین مرحله، مرور تمام بازخوردهای مشتریان و تصمیمگیری در مورد انتخاب نسخهای از محصول با بهترین کارایی برای مشتریان بالقوه است. حالا دیگر فهمیدهاید که حتی چه شعاری مناسب برند شماست. مثلا اگر برچسب قدیمی شما پیش از مصاحبه «برندی بسازید که مهم باشد و آنرا بهطور موثر به اشتراک بگذارید.» بودهاست، در طی مصاحبه به آنچه مشتریان بیشتر با آنها ارتباط میگرفتند برخوردهاید و متوجه شدهاید که مشتریان شما اصلاً با کلمه «برند» کنار نمیآیند و این کلمه از نظر آنها خیلی انتزاعی و کلیشهای است. علاوه بر این متوجه شدهاید که جملهی «به طور مؤثر آن را به اشتراک بگذارید» به آنها حسی شبیه «کمکرسانی» را القا کرده و کلمه «تجارت» نیز برای آنها چندان خوشایند نبودهاست.
حالا و بعد از انجام تمرین اعتبار سنجی ایده اما برچسب جدید خود را پیدا کردهاید و شعار خود را نیز متناسب با خواست و علاقه مشتریان هدف تغییر دادهاید: «محصولی بسازید که فراموش نشود.» این سبک تغییرات موجب میشود تا مستریان شما متوجه شوند تا چه اندازه برای آنها و خواستههایشان ارزش قائلید.
با اعتبار سنجی به موفقیت دست یابید
اعتبار سنجی فرآیندی است که اگر تمام مراحل آن را به درستی و در زمان صحیح انجام دهید نتیجهای جز موفقیت بههمراه نخواهد داشت، حتی اگر محصولتان مشکلی جدی داشته باشد و تا پیش از اعتبارسنجی راهحل مناسبی نیز برای آن پیدا نکرده باشید. و اما منظور از مراحل صحیح اعتبارسنجی ایده چیست؟
- سازگاری ایده با نیاز مشتریان
- تفاوت محصول نهایی با محصولات موجود در بازار
- سادگی و قابل فهم بودن محصول تولید شده در عین کارایی
- قابلیت آزمایش محصول پیش از خرید نهایی آن
- قابل مشاهده بودن محصول، پیش از خرید قطعی
در ادامه از شما دعوت می کنیم ویدئوی وبینار اعتبارسنجی ایده با تدریس جناب آقای مهران کرمی (دانشجوی دکتری کارآفرینی دانشگاه تهران و مدیرعامل هاب همراه اول اصفهان) را ملاحظه فرمائید.
مشاهده ویدئوی آموزشی اعتبارسنجی ایده