غیاث‌الدین ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشابوری معروف به عمر خیام نیشابوری ۴۴۰ – ۵۱۷ ه.ق که با عناوین «خیامی»، «خیام نیشابوری» و «خیامی النّیسابوری» هم شهره است، همه‌چیزدان، فیلسوف، ریاضی‌دان، ستاره‌شناس و شاعر سبک رباعی ایرانی در دوره سلجوقی است.
آنچه در مورد خیام روشن است این نکته است که جایگاه علمی او بسیار برتر از جایگاه ادبی اوست و لقبش «حجّةالحق» می‌باشد.
شهرت خیام اما بیش از هر ویژگی دیگر او، به سبب نگارش خاص اشعار رباعی‌اش شکل گرفته‌است. نکته قابل توجه اینکه رباعیات خیام به بیشتر زبان‌های زنده دنیا برگردان شده و آوازه او در غرب بیشتر مدیون ترجمه رباعیات او توسط ادوارد فیتز جرالدز به زبان انگلیسی است.
محاسبه گاه‌شمار ایرانی توسط خیام در زمان وزارت خواجه نظام‌الملک، و در دوره پادشاهی ملک‌شاه سلجوقی، هنوز معتبر است و دقتی به مراتب بالاتر از گاه‌شمار میلادی دارد.
ریاضیات، نجوم، علوم ادبی، دینی و تاریخ از جمله رشته‌های علمی مورد علاقه خیام نیشابوری بود. از علاقه خیام به ریاضیات همین بس که مطالعاتش درباره اصل پنجم اقلیدس و حل معادلات درجه سوم سبب درج نام او به‌عنوان ریاضی‌دانی برجسته در تاریخ علم شده‌است.
