روز 22 اردیبهشت مصادف با روز تولد مریم میرزاخانی از سوی اتحادیه بین المللی انجمن های ریاضی جهان و با پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران به عنوان «روز جهانی زن در ریاضیات» نامگذاری شده است.
چندین سازمان از جمله انجمن زنان اروپایی، انجمن جهانی زنان، انجمن زنان آفریقایی، انجمن زنان هندی در ریاضیات و گروه زنان ریاضیدان شیلیایی از پیشنهاد ایران حمایت کردند.
مریم میرزاخانی ریاضیدان نابغه ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد 22 اردیبهشت 1356 در تهران متولد شد و با کسب مدال طلای المپیاد ریاضی کشوری به المپیاد جهانی ریاضیات در هنگ کنگ و کانادا اعزام شد.
وی پس از اتمام تحصیلات متوسطه در دبیرستان فرزانگان تهران، تحصیلات کارشناسی خود را در رشته ریاضی در دانشگاه صنعتی شریف به پایان برد.
میرزاخانی پس از پایان دوره کارشناسی برای ادامه تحصیل به دانشگاه هاروارد آمریکا رفت. در سال 1999 زمانی که در دانشگاه ‘پرینستون’ به تحقیق و تدریس اشتغال داشت ،موفق شد راه‌حلی برای یک مساله ریاضی پیدا کند.
ریاضیدانان مدت های طولانی بود که به دنبال یافتن راه عملی برای محاسبه حجم رمزهای جایگزین فرم های هندسی هذلولی بودند و در این میان میرزاخانی نشان داد که با استفاده از ریاضیات شاید بتوان بهترین راه را به سوی دست یافتن به راه‌حلی روشن در اختیار داشت.
میرزاخانی در سال ۲۰۰۹ به خاطر دستاوردهایش در ریاضیات برنده جایزه بلومنتال شد. در اعلامیه‌ای که انجمن ریاضی آمریکا به مناسبت برنده شدن این جایزه برای میرزاخانی منتشر کرد، دلیل گرفتن این جایزه مهم ریاضی، “خلاقیت استثنایی، و تز (دکترای) مبتکرانه که در آن، ابزارهای گوناگونی از هندسه هذلولوی گرفته تا روش‌های کلاسیک فرمهای اتومورفیک و تقلیل سیمپلکتیک برای به‌دست آوردن نتایجی در سه مسئله مهم ترکیب شده‌اند ” عنوان شد.
میرزاخانی در سال ۲۰۱۴ در کنگره بین‌المللی ریاضیدانان در سئول برنده مدال فیلدز شد که بالاترین جایزه در ریاضیات است. وی تنها زن و اولین ایرانی برنده مدال فیلدز است. وی نخستین زن و نخستین ایرانی برنده مدال فیلدز است.
پرفسور میرزاخانی در 24 تیر 1394(جولای 2017) در بیمارستان دانشگاه استنفورد آمریکا درگذشت.
در سایت نهاد زنان سازمان ملل به نقل از مریم میرزاخانی، دربارۀ علاقه او به علم ریاضیات این چنین نوشته شده است: “هرچه وقتم را بیشتر صرف ریاضی می‌کنم، بیشتر هیجان زده می‌شوم. هیجان کشف و لذت بردن از چیزهای جدید، احساسی شبیه به بودن بر بالای قله و داشتن دیدی واضح از آنجا را به من می‌دهد.”
